Sıfat,Sıfatlar ve zamirler uyumu kuralı

Rusçada “sıfat + isim” yapısında sıfat her zaman isimden öncedir. Sıfatın ve ismin bir birine bağlı olduğunu göstermek için onları aynı cinsiyet, hal ve sayı kullanıyorlar (uyum kuralı). Sıfatın yalın halinde sayı ve cins olarak 4 şekli var: eril tekil, dişil tekil, nötr cins tekil ve çoğul. Sözlüklerde sıfatın eril biçimi verilir. Eril şeklinin görebileceğiniz bitimleri:   

“-ОЙ” БОЛЬШОЙ - büyük,

“–ЫЙ” НОВЫЙ - yeni,

“–ИЙ” ХОРОШИЙ – iyi.  

Eril sıfat direkt eril olan isme eklenebilir:

БОЛЬШОЙ(eril) + ДОМ(eril) = БОЛЬШОЙ ДОМ (büyük ev);

ХОРОШИЙ ЧЕЛОВЕК – iyi insan. 

Dişil biçimi oluşturmak için eril bitimini “-АЯ” bitimine değiştirmek lazım.

НОВЫЙ – НОВАЯ (yeni) 


İstisna: “-НИЙ” ile biten sıfatlarda “-ИЙ” bitimini “-ЯЯ” bitimi ile değiştirmek lazım. 

СИНИЙ – СИНЯЯ (mavi)
ПОСЛЕДНИЙ – ПОСЛЕДНЯЯ (son) 


Dişil sıfat dişil isimle beraber kullanılır.

НОВАЯ УЧИТЕЛЬНИЦА – yeni öğretmen(kadın)

СИНЯЯ МАШИНА – mavi araba 

Orta cins sıfat : “-ОЕ”, “–ЕЕ”, “–ЬЕ” ile sona erer.

Çoğul sıfat : “-ИЕ”, “-ЫЕ” ile sona erer.  

 Sıfat bitimlerinin eril, dişil, orta cins ve çoğul biçimlerinde birbirine uyumu

*)“Ш”den sonra “Ы” telaffuz edilir, ama yazılmaz, “И” yazılır.

**)hayvan, kuş filan isimlerinden türenmiş sahipleme sıfatları için. 

Örnekler: 

Красивый – güzel (eril için), 

красивая – güzel (dişil için), 

красивое – güzel (orta cins için),

красивые – güzel (çoğul için).

Старый кот – eski (yaşlı) kedi

Старая тетрадь – eski defter

Старое пальто – eski palto

Старые люди – yaşlı adamlar 

Sıfat cümlede fiilin yerine geliyorsa gene özneye cinsiyet ve sayı olarak uymak zorundadır.

Она красивая. O (kadın) güzeldir.

Он красивый. O (erkek) güzeldir.

Oно новое. O (orta cins bir eşya, mesela, palto) yenidir.

Моя жена красивая. Benim karım güzeldir.

Ты хороший. Sen iyisin (erkeğe).

Ты хорошая. Sen iyisin (kadına).

Вы хорошие дети. Siz iyi çocuklarsınız (çoğul)

Вы красивая. Siz güzelsiniz (saygı ile tek kadına, o yüzden tekil).

Вы хороший врач. Siz iyi bir doktorsunuz (kadına da erkeğe de olabilir, çünkü “врач” hem eril hem dişil olabilir).

Мы умные. Biz akıllıyız.

Они умные. Onlar akıllıdırlar.

Моё новое пальто – benim yeni paltom.(Bu biçim cümlelerde önce zamir, sonra sıfat gelir.) 

Sıfatın soru sözcüğü “КАКОЙ” (КАКАЯ, КАКОЕ, КАКИE) – nasıl? ne? ne gibi? 

Örnek:

Какой он человек? – Nasıl bir adamdır?        

Это какая улица? – Bu ne sokak?       

Какая книга? Синяя книга. – Nasıl bir kitap? Mavi kitap. 

Rusçada bütün renkler isimleri sıfattır. Örneğin: синий (цвет) – mavi (rengi).Her sıfat gibi çekim yapar. 

Sıfatın önüne olumsuz edatı “НЕ” gelebilir. Sıfat anlamını tersine değiştiriyor.

Bir ad önünde çoğu zaman edat ve sıfat bitişik yazılır. Ama karşı koyma olayı varsa (mesela sıfattan sonra “A” edatı bulunur), ayrı yazılır.

Некрасивая девушка - güzel olmayan kız

Эта книга не старая, а новая. Bu kitap eski değil, yenidir.

Я не старый. Yaşlı değilim (gencim gibisinden).   

Adların genetif (tamlayan) hali.

Aşağıdaki tabloda genetif halinin (tekilde) şekillerinin oluşması görebilirsiniz. 

  

Rusçada hiç çekimlenmeyen (yani halden hale değişmeyen) sözcükler var. Mesela: пальто – palto,кофе – kahve, шоссе – şöse, – çoğunlukla dile girmiş yabancı sözcükler. “a” ya da “я” ile bitmeyen kadın isimleri ve yabancı kökenli kadın soyadları da çekimlenmez, mesela, Маргарет, Айше, Айгюль, Илькай gibi isimleri ve Кайя, Смит, Руденко, Павлович gibi kadın soyadları her halinde değişmez, ama Fatma gibi isim değişir.  

Kişi zamirlerinin ve sıfatların genetif hali. 

Kişi zamirleri:

Я – меня

Ты – тебя

Мы – нас

Вы – вас

Она – её/неё

Он, оно – его/него

Они – их/них

Kişi zamirinin genetif hali ve iyelik zamirleri karıştırmayın (türkçede onlar aynı); zamirin genetif hali birçok yapılarda kullanılır. 3.şahıs zamirlerin, önünde bir öntakı varsa, başına “H” harfi geliyor, öntakı yoksa, ünlü ile başlayan biçimleri kullanılıyor.