13 Ekim 2009 Salı

ОПРЕДЕЛИТЕЛЬНЫЕ МЕСТОИМЕНИЯ - BELİRTME ZAMİRLERİ

ОПРЕДЕЛИТЕЛЬНЫЕ МЕСТОИМЕНИЯ - BELİRTME ZAMİRLERİ

ВЕСЬ BELİRTME ZAMİRİ

весь (вся, всё, все) her şey, hepsi, herkes

Весь zamiri hem canlı hem de cansız varlıklar için hem cümlede ilgili olduğu isimlerle birlikle hem de yalnız başına kullanılır. İlgili olduğu ismin ve cümlenin gerektirdiği cins, sayı ve hal çekimlerine uyar.

весь‘in çekimi


HALLER TEKİL (ЕД.Ч) ÇOĞUL
(ПАДЕЖИ) (МН.Ч)
eril cins (м.р.) dişil cins (ж.р.) nötr cins (ср.р.)

И.п. весь вся всё все

Р.п. всегó всей всегó всех

Д.п. всемý всей всемý всем

В.п. весь, всегó всю всё всех, все

Т.п. всем всей всем всéми

П.п. о(бо) всём о(бо) всей о(бо) всём о(бо) всех

Весь zamiri zaman bildirirken “ne kadar süre?, ne kadar zaman?” (скóлько врéмени? как дóлго?) sorularına cevap verirken aşağıdaki şekilde kullanılır.

весь день bütün gün
весь год bütün yıl boyunca
весь мéсяц bütün ay boyunca
всё воскресéнье bütün pazar günü boyunca
всё ýтро bütün sabah boyunca
всё лéто bütün yaz boyunca
всю недéлю bütün hafta boyunca
всю зиму bütün kış boyunca
всю ночь bütün gece boyunca
все дни bütün günler boyunca
все нóчи bütün geceler boyunca

Я весь день рабóтаю в садý. Ben bütün gün bahçede çalışıyorum.
Всю недéлю у нас были экзáмены. Bütün hafta boyunca sınavlarımız vardı.
Весь мéсяц ученики отдыхáли за гóродом. Bütün bir ay boyunca öğrenciler şehir dışında dinleniyorlardı.
Всю ночь я не мог спать. Bütün gece boyunca uyuyamadım.

Весь birlikte kullanıldığı ismin BÜTÜNLÜK anlamında kullanılır ve ismin cins, sayı ve hal çekimine uyar.

Все жители дерéвни были довóльны этим успéхом. Bütün köy halkı bu başarıdan memnundu.
Во всём мире люди изучáют английский язык. Bütün dünyada insanlar İngilizceyi öğreniyorlar.
Туристы посетили все музéи. Turistler bütün müzeleri ziyaret ettiler.
Все дéти игрáли во дворé. Bütün çocuklar avluda oynuyorlardı.

КАЖДЫЙ, ВСЯКИЙ VE ЛЮБОЙ BELİRTME ZAMİRLERİ

кáждый (-ая, -ое, -ые) her, her bir, herkes, her şey
всякий (-ая, -ое, -ые) her çeşit, her tür, her cins
любóй (-ая, -ое, -ые) aralarından biri, herhangi biri

Bu zamirler genel olarak “HERKES, HERHANGİ BİRİSİ” anlamında birbirlerinin yerine kullanılabilirler.

Вы хотите знать, как пройти на стадиóн? Siz stadyuma nasıl gidileceğini bilmek ister misiniz?
В цéнтре гóрода мнóго людéй. Şehir merkezinde çok insan var.
Кáждый (всякий, любóй) покáжет вам дорóгу. Herhangi biri size yolu gösterir.
Всякий (кáждый, любóй) пáрень на моём мéсте сдéлал бы так. Benim yerinde olan her genç böyle yapardı.

КАЖДЫЙ BELİRTME ZAMİRİNİN FARKLI KULLANILMASI

Diğer iki zamir ile ortak anlamda kullanımın dışında başka anlamlarda da kullanılır.

1. Кáждый zamiri “HEPSİ, HER” anlamında весь ile yer değiştirebilir. Bu anlamda diğer iki zamir ile yer değiştiremez.

На конферéнции кáждый учáстник произнёс речь. Konferansta her katılan konuşma yaptı.
На конферéнции все учáстники произнесли речь. Konferansta bütün katılanlar konuşma yaptılar.

Кáждый zamiri genel olarak tekil şekilde kullanılır.

кáждый день her gün
кáждая ученица her kız öğrenci
кáждое зéркало her ayna

Ancak sürekli çoğul kullanılan isimler ile miktar bildiren sayılardan sonra çoğul şekilde kullanılır.

Он встречáлись кáждые два мéсяца. Onlar iki ayda bir karşılaşıyorlardı.
Я посещáю мой роднóй гóрод в кáждые каникулы. Ben memleketimi her tatilde ziyaret ederim.

Кáждый zamiri zaman bildiren sözcüklerle edatsız olarak kullanılır.

каждый день her gün
каждый год her yıl
кáждая ночь her gece
кáждая недéля her hafta
кáждое ýтро her sabah

Bu sözcükler diğer zamir ve sıfatlarla edatlı olarak kullanılır.

в пéрвый день ilk gün, ilk günde
в этот мéсяц bu ay
в прóшлую зиму geçen kış

ЛЮБОЙ BELİRTME ZAMİRİNİN FARKLI KULLANILMASI

Benzer türden çok sayıda nesneden, amaca uygun ya da hoşlanılan birinin seçilerek alınması bildirirken bu zamir kullanılır.

Он мóжет взять любóй словáрь. O sözcüklerden herhangi birini alabilir.
Приезжáйте к нам в любóе врéмя. Herhangi bir zamanda bize geliniz.
Возьмите любóе яблоко, котóрое вы хотите. İstediğiniz herhangi bir elmayı alınız.
Зайди в любóй киóск и купи этот журнáл. Herhangi bir büfeye git ve bu dergiyi satın al.

ВСЯКИЙ BELİRTME ZAMİRİNİN FARKLI KULLANILMASI

Diğer iki zamirle ortak kullanımın dışında ayrıca “HER ÇEŞİT, HER CİNS” anlamlarında kullanılır.

Я люблю читáть всякие книги. Ben her çeşit kitabı okumayı severim.
В этом мóре мóжно поймать всякую рыбу. Bu denizde her cins balık tutulabilir.
Учитель читáл всякие интерéсные расскáзы. Öğretmen her tür ilginç öyküleri okuyordu.

Bu cümlelerdeki всякий‘in yerine кáждый ve любóй kullanılmaz.
Her üç zamir de cümlede ilgili oldukları ismin cins, sayı ve haline uymak zorundadır.
Bazı cümlelerde yalnız başlarına bağımsız olarak da kullanıldıkları olur.

Что лисы хитрые, всякий знáет. Tilkilerin kurnaz olduğunu herkes bilir.
У кáждого бýдет мнóго дéнег. Herkesin çok parası olacak.


САМ BELİRTME ZAMİRİ

сам (-а, -о, -и) kendi, kendisi; kendi, kendine; kendisi; kendileri

1. Bir şahsın yardımsız ve bağımsız olarak bir harekette bulunmasını göstermede
kullanılır.

Они сáми это знáют. Onları kendileri bunu biliyorlar.
Я сдéлал эту ошибку сам. Bu hatayı kendim yaptım.
Я рéшила эти задáчи самá. Bu problemleri kendim çözdüm.
Пусть он сам принесёт. Bırak kendisi getirecek.
Учитель объяснил мне это. Bunu bana öğretmen izah etti.
Рáньше я не мог понять сам. Daha önce kendim anlayamamıştım.

2. Bir konuyla ilgili olarak özellikle bir şahıs ya da nesnenin vurgulanması, diğerlerinden ayırt edilmesi amacıyla сам kullanılır.

Сам инженeр приказáл. Bizzat mühendis emir verdi.
Вéчером пришлá самá учительница. Akşamleyin öğretmenin bizzat kendisi geldi.
Я сам был виновáт в этой истóрии. Bu olayda bizzat ben kendim kusurluydum.

3. Себя Dönüşlülük Zamiri ile, şahsın kendi üzerindeki bu davranışını bildirmede сам kullanılır.

Больнóй хорошó знáет самогó Hasta kendini yeterince iyi biliyor.
себя.
Все были довóльны сáми собóй. Herkes kendisinden memnundu.
Онá самá над собóй смеялась. O kendi kendisiyle alay ediyordu.

4. Сам zamiri bazı sözcük dizinlerinde kullanılır.

сам (-а, -о) по себé kendi başına, yalnız başına
сам (-а, -о) собóй kendiliğinden
самó собóй понятно kendiliğinden anlaşılmıştır
самó собóй разумéется kendiliğinden anlaşılır

Он сам себé хозяин. Başına buyruktur.
Онá живёт самá по себé. O yalnız başına yaşıyor.

5. Сам zamiri sıfatlar gibi çekilir ve vurgu sürekli (YALIN HAL ve çoğul şekli hariç) son hecededir.

сам‘ın çekimi


HALLER TEKİL (ЕД.Ч.) ÇOĞUL
(ПАДЕЖИ) (МН.Ч.)
eril cins dişil cins nötr cins
(м.р.) (ж.р.) (ср.р.)

И.п. сам самá самó сáми

Р.п. самогó самóй самогó самих

Д.п. самомý самóй самомý самим

В.п. сам, самóго самý самó сáми, самих

Т.п. самим самóй самим самими

П.п. о самóм о самóй о самóм о самих

САМЫЙ BELİRTME ZAMİRİ

сáмый (-ая, -ое, -ые) aynı; tam; hemen; en; ta

1. Сáмый zamiri, этот ve тот İşaret Zamirleri’ne bağlı olarak, daha önceden tanınan, görülen, bilinen bir kişi ya da “aynı, çok benzer ve özdeş” anlamlarında kullanılır.
Это тот сáмый словáрь, о котóром я тебé говорил. Bu sana bahsettiğim sözlüktür.
Отéц сказáл мне то же сáмое, что и мать. Babam bana annemin söylediğinin aynısını söyledi.
Это та сáмая дéвушка. Bu o kızdır.

Cümlenin anlamını iyice vurgulamak için сáмый önüne “тот же” veya “такóй же” eklenir.
Мои друзья жили в том же сáмом общежитии, что и я. Arkadaşlarım da benim kaldığım yurtta kalıyorlardı.
Они учились в такóм же сáмом инститýте, что и мы. Onlar da bizim gibi aynı enstitüde öğrenim görüyorlardı.
2. “En başlangıcında, en” anlamlarında yer ve zaman bildirmede сáмый kullanılır.

Книга лежáла на сáмом краю столá. Kitap masanın tam kenarında duruyordu.
Учитель объясл всё с сáмого начáла. Öğretmen her şeyi en başından izah etti.
Корáбль остановился у сáмого портá. Gemi tam limanda durdu.

3. Сáмый başka bir sıfat ile kullanıldığında “EN ÜSTÜNLÜK” derecesini kazandırır.

Это сáмый интерéсный диалóг в учéбнике. Bu ders kitabındaki en ilginç diyalogdur.
Егó машина - сáмая дорогáя. Onun arabası en pahalı olanıdır.
Озеро Ван - сáмое большóе в Тýрции. Van Gölü Türkiye’de en büyük göldür.
Емý подарили сáмый красивый портфéль. Ona en güzel çantayı hediye ettiler.

сáмый‘ın çekimi


HAL TEKİL (ЕД.Ч.) ÇOĞUL (МН.Ч.)
eril cins dişil cins nötr cins
(м.р.) (ж.р.) (ср.р.)

И.п. сáмый сáмая сáмое сáмые

Р.п. самогó/сáмогo самóй/cáмoй самогó/сáмогo сaмих/сáмых

Д.п. самомý/сáмому самóй/cáмoй самомý/сáмому сaмим/сáмым


В.п. сáмый,самогó/сáмогo сaмýю/сáмую сáмoе сáмые,сaмих/сáмых


Т.п. сaмим/сáмым самóй/сáмoй сaмим/сáмым сaмими/сáмыми

ВОПРОСИТЕЛЬНЫЕ МЕСТОИМЕНИЯ - SORU ZAMİRLERİ

İsimlerin yerini tutan soru anlamlı sözcüklerdir.
Bunların belli başlıkları şunlardır:

кто? kim?
что? ne?
чей? kimin?
какóй? nasıl, hangi, ne çeşit?
котóрый? nasıl, hangi, ne çeşit?
скóлько? ne kadar, kaç tane?

КТО VE ЧТО SORU ZAMİRLERİ

Konuşma insan ve hayvanlar hakkında olduğunda кто (kim); bitkiler ve cansız varlıklar hakkında olduğunda ise что (ne) soru sözcüğü kullanılır. Bunlar da cins ve sayıya göre değişmez.

Кто éдет на такси? Taksi ile kim gidiyor?
Что идёт по телевизору? Televizyonda ne var?

Çok sayıda şahıs veya nesneye yönelik soru da tekil olarak sorulur ancak hem soru hem de cevapta çoğul anlam verilir.

- Кто пришёл в шкóлу? - Okula kim geldi?
- Ученики и учителя пришли в шкóлу. - Okula öğrenciler ve öğretmenler geldiler.
- Что нахóдится в кармáне? - Cepte neler bulunmaktadır?
- В кармáне нахóдятся ключи. - Cepte anahtarlar bulunmaktadır.

Кто‘dan sonra fiilin GEÇMİŞ ZAMAN şekli geldiğinde, hakkında konuşulan kişilerin cinsine bakılmaksızın ERİL CİNS (м.р.) tekil şekli kullanılır.
Кто из учениц решил задáчи? Kız öğrencilerden kim problemleri çözdü?
Кто из инженéров получил письмó по пóчте? Mühendislerden kim postaneden mektup aldı?

Что‘dan sonra fiilin GEÇMİŞ ZAMAN formu kullanılacağı zaman hakkında konuşulan nesnelerin cins ve sayısına bakılmadan fiil NÖTR CİNS şeklinde kullanılır.

- Что закóнчилось? - Ne sona erdi?
- Прогрáмма закóнчилась. - Program sona erdi (bitti).
- Что там случилось? - Orada ne oldu?
- Там случился несчáстный слýчай. - Orada kaza oldu.

Кто ve что‘nun çekimleri HAL soruları olarak kullanılırlar.

кто ve что‘nun çekimleri


HALLER

КТО? - KİM?
ЧТО? - NE?

И.п.
кто
что

Р.п.
когó
чегó

Д.п.
комý
чемý

В.п.
когó
что

Т.п.
кем
чем

П.п.

о ком
о чём


КАКОЙ VE КОТОРЫЙ SORU ZAMİRLERİ

Bir cinsin niteliği ve özellikleri hakkında “NASIL, HANGİ, NE ÇEŞİT?” soruları какóй (-ая, -ое, -ие) sözcüğü ile sorulur.

Bu sözcükler ile sorulan sorulara bir sıfat veya isim ile cevap verilir.
- Какóй он человéк? - O nasıl bir insandır?
- Он хорóший человéк. - O iyi bir insandır.
- Какáя онá ученица? - O nasıl bir öğrencidir?
- Онá трудолюбивая ученица? - O çalışkan bir öğrencidir.
- Какóй это учéбник? - Bu nasıl bir ders kitabıdır?
- Это учéбник рýсского языкá. - Bu Rusça ders kitabıdır.
- Какáя это газéта? - Bu hangi gazetedir?
- Это газéта “Прáвда.” - Bu gazete “Pravda” ‘dır.
- Какóй это гóрод? - Bu hangi şehridir?
- Стамбýл. - İstanbul.
- Какáя это рекá? - Bu hangi nehirdir?
- Вóлга. - Volga.

Какóй Soru Zamiri diğer sıfatlarla ünlem cümlelerinin yapılmasında kullanılır.

Какóй красивый вид! Ne kadar güzel bir manzara!
Какáя мáленькая птичка! Ne kadar küçük bir kuş!
Какóй свéжий вóздух! Ne kadar temiz hava!
Какáя чистая водá! Ne kadar temiz su!
Какóй ленивый мáльчик! Ne kadar tembel çocuk!

Какóй? (hangi, nasıl, ne çeşit) ile что? (ne?) sorularına verilen cevapları karıştırmamak gerekir. Что? sözcüğü nesnenin kendisini sorarken какóй? o nesnenin özelliği sormaktadır.

- Что стоит óколо киóска? - Büfenin yakınında ne duruyor?
- Машина стоит óколо киóска. - Büfenin yakınında araba duruyor.
- Какáя машина стоит там? - Hangi araba orada duruyor?
- Там стоит нóвая машина. - Yeni araba orada duruyor.

Котóрый (-ая, -ое, -ые) Soru Zamiri ise belirlemek için veya sınırlı sayıda olan alternatiflerden seçerken kullanılmaktadır. Bir cinsin niteliği ve özellikleri sorulduğunda какóй? Soru Zamiri’nin kullanılması gerekir.
- Котóрый ваш сын? - Sizin oğlunuz hangisidir?
- Тот, что спрáва. - Sağdaki.
- Какóй ваш сын? - Oğlunuz nasıl biridir?
- Он хорóший. - O iyi biri.

- Котóрый из проéктов вам понрáвился? - Projelerden hangisini beğendiniz?
- Проéкт Петрóва. - Petrov’un projesi.
- В котóрый день он приéдет? - O hangi gün gelecek?
- В пятницу. - Cuma günü.

Котóрый Soru Zamiri saat sormada da kullanılır.

- Котóрый сейчáс час? - Şimdi saat kaçtır?
- Котóрый час? - Saat kaçtır?
- Сейчáс три часá. - Şimdi saat üçtür.
- В котóром часý? - Saat kaçta?
- Во вторóм часý. - Saat ikide.

Bu Soru Zamirleri sonları -ой, -ый ile biten нóвый, краcивый, большóй sıfatlarının benzeri şekilde çekilir.

Rusçada ana cümle ile yan cümleyi birbirine bağlamada hem canlı hem de cansız varlıklar için котóрый kullanılır.
Bağlaç rolünü taşıyan Soru Zamirleri “İlgi Zamirleri” bölümünde geniş olarak işlenecektir.

ЧЕЙ SORU ZAMİRİ

Bir canlı ya da cansız nesnenin sahibi sorulurken bu Soru Zamiri kullanılır. İlgili olduğu ismin cins, sayı ve hal çekimine uymak zorundadır. Bu sözcüğün ismin hallerine göre çekilmiş şekilleri çok nadir olarak kullanılır.

Çekimli şeklini “Sahiplik Sıfatları” bölümünde bulabilirsiniz. Он, онá, они‘nin çekimli şekillerinin önüne чь- eklenirse bu sözcüğün hallere göre çekimli şekli elde edilebilir.
- Чей Это портфéль? - Bu kimin çantasıdır?
- Это портфéль студéнта. - Bu öğrencinin çantasıdır.
- Чья Это машина? - Bu kimin arabasıdır?
- Эта машина врачá. - Bu doktorun arabasıdır.
- Чьё Это зéркало? - Bu kimin aynasıdır?
- Это зéркало дéвушки. - Bu kızın aynasıdır.
- Чьи Это дéньги? - Bu para kimindir?
- Это мои дéньги. - Bu benim paramdır.

СКОЛЬКО SORU ZAMİRİ

Bu soru hem sayılabilen hem de sayılamayan miktarını “NE KADAR? KAÇ TANE?” şeklinde sormada kullanılır.
Bu sözlükten sonra isimler -İN HALİ’nde takı alırlar. Sürekli TEKİL olarak kullanılan; içecek, yiyecek, element isimleri -İN HALİ’nde TEKİL takı, diğer isimler ise -İN HALİ’nde ÇOĞUL takı alırlar.

Скóлько молокá вы пьёте кáждый день? Siz her gün ne kadar süt içiyorsunuz?
Скóлько врéмени тебé нýжно на эту рабóту? Bu iş için ne kadar zamana ihtiyacınız var?
Скóлько дéнег он попросил? O ne kadar para istedi?
Скóлько ты бросáешь сóли в суп? Çorbaya ne kadar tuz atarsın?

Скóлько книг у негó есть? Onun kaç tane kitabı var?
Скóлько студéнтов в клáссе? Sınıfta kaç tane öğrenci var?
Скóлько у тебя детей? Senin kaç çocuğun var?
Скóлько прошлó минýт с тех пор, как ты егó видел? Onu görmenden bu zamana kaç dakika oldu?



скóлько Soru Zamirinin çekimi


HALLER

CANLI İSİM İLE
CANSIZ İSİM İLE

И.п.
скóлько (студéнтов?)
скóлько (книг?)

Р.п.
скóльких (студéнтов?)
скóльких (книг?)

Д.п.
скóльким (студéнтам?)
скóльким (книгам?)

В.п.
скóльких (студéнтов?)
скóлько (книг?)

Т.п.
скóлькими (студéнтами?)
скóлькими (книгами?)

П.п.

о скóльких (студéнтах?)
о скóльких (книгах?)



ОТРИЦАТЕЛЬНЫЕ МЕСТОИМЕНИЯ - OLUMSUZLUK BİLDİREN ZAMİRLER

Rusçada кто?, что?, какóй? ve чей? Soru Zamirleri önlerine ни- öneki alarak olumsuz anlam ifade cümlelerde kullanılırlar.

никтó не ... hiç kimse ... değil
ничтó не ... hiçbir şey ... değil
ничéй не ... hiçbir kimsenin ... değil
никакóй не ... herhangi biri ... değil

Никтó ve ничтó Olumsuzluk Zamirleri normal кто? ve что? Soru Zamirleri gibi çekilir. Bu Olumsuzluk Zamirleri olumsuzluk eki (не, нет, нельзя) bulunan cümlelerde bulunurlar.

Никтó не смотрéл на негó. Onun yüzüne kimse bakmıyordu.
Никтó не отвéтил на наш вопрóс. Bizim sorumuzu hiç kimse cevaplandırmadı.
Никакие предложéния нé были поддéржаны на собрáнии. Toplantıda tekliflerin hiçbiri destek görmedi.

Oldukça yoğun olarak kullanılan никтó ve ничтó cümlede yerine göre hem özne hem de tümleç olarak kullanılır.

Никтó не пришёл к нам. Bize kimse gelmedi.
Ничтó не пугáет меня. Hiçbir şey beni korkutmuyor.

Tümleç olarak kullanıldıklarında Olumsuzluk Zamirleri hallere göre değişirler.

Я никомý не позвонил. Ben hiç kimseye telefon etmedim.
Онá ничегó не попросила. O hiçbir şeyi rica etmedi.
В коридóре никогó нé было. Koridorda hiç kimse yoktu.
Я ничегó не слышал по рáдио. Ben radyodan hiçbir şeyi işitmedim.

Olumsuzluk Bildiren Zamirleri edatlarla kullanıldıkları zaman ни- veya не- parçacığı ayrılır ve edat araya girer.
никогó ® ни у когó
никéм ® ни с кем
некогó ® нé у кого
нéкому ® нé к кому

Я зáвтра ни к комý не пойдý. Ben yarın hiç kimseye gitmeyeceğim.
Онá ни с кем не говорила. O hiç kimse ile konuşmuyordu.
Ни у когó нé было этого словаря. Bu sözlükten hiç kimsede yoktu.
Я её ни о чём не спросил. Ben ona hiçbir şey hakkında sormadım.

Никакóй ve ничéй niteleme göreviyle isimlerle kullanılırlar ve bu isimlerin cins, sayı ve hal çekimlerine uyarlar.

Мне не нýжно ничьéй пóмощи. Hiç kimsenin yardımına ihtiyacım yoktur.
Они не сдéлали никаких ошибок. Onlar hiçbir hata yapmadılar.
Никакóго успéха в этом они не добились. Bu konuda onlar herhangi bir başarı elde edemediler.


НЕКОГО VE НЕЧЕГО OLUMSUZLUK ZAMİRLERİ

нéкого hiçbir kimse
нéчего hiçbir şey

Bu zamirler de, кто? ve что? Soru Zamirleri’nin önüne не- eklenerek elde edilmektedir. Yine bu Soru Zamirleri gibi çekilirler ve sürekli ilk heceleri vurguludur.

нéкого ve нéчего‘nun çekimi


HALLER

НЕКОГО
НЕЧЕГО

И.п.
-
-

Р.п.
нéкого
нéчего

Д.п.
нéкому
нéчему

В.п.
нéкого
нéчего

Т.п.
нéкем
нéчем

П.п.

нé о ком
нé о чем

Ей нéчего слýшать. Onun için dinleyecek bir şey yoktur.
Нéкого послáть за книгами. Kitapları almak için gönderecek kimse yoktur.

Edatlarla kullanıldıkları zaman edat araya girer ve her bir sözcük parçası ayrı okunur.

Им нé с кем разговáривать. Onların konuşacağı hiç kimseler yoktur.
Нам нé на чем éхать. Gidecek bir şeyimiz yoktur.

Öznesiz cümlelerde нéкого ve нéчего‘dan sonra fiil mastar halde kullanılır.

Мне нéкому позвонить. Telefon edeceğim hiç kimse yoktur.
Нé с кем поговорить. Konuşacak kimse yok.



НЕОПРЕДЕЛЁННЫЕ МЕСТОИМЕНИЯ - BELGİSİZ ZAMİRLER

Bu zamirler, belirsiz kişi, eylem ve varlıkları belirtmek amacıyla kullanılırlar. Soru Zamirleri’nin önüne veya sonuna özel ve tek başına bir anlamı olmayan sözcüklerin eklenmesiyle yapılırlar.

-то ® ктó-то, чтó-то, какóй-то чéй-то
-нибýдь ® ктó-нибудь, чтó-нибудь, какóй-нибудь, чéй-нибудь
кое- ® кое-ктó, кое-чтó, кое-какóй
не- ® нéкоторые, нéсколько

-ТО EKİYLE YAPILAN BELGİSİZ ZAMİRLER

Hakkında konuşulan husus gerçekte vardır ve konuşan dışında birileri tarafından tam olarak ne olduğu biliniyor ancak konuşan için belgisizdir ve hakkında tam bilgi verilmemektedir.

Ктó-то тихо открыл дверь. Birisi usulca kapıyı açtı.
Ктó-то сегóдня сюдá заходил. Birisi bugün buraya girmiş.
Чтó-то с шýмом упáло со столá. Bir şey gürültü ile masadan düştü.
Старýшка нашлá чéй-то платóк. Yaşlı kadın birisine ait mendili buldu.
Молодóй человéк подарил подрýге какýю-то книгу. Genç adam kız arkadaşına bir kitap hediye etti.
Онá взялá чтó-то почитáть. O okumak için bir şey aldı.

Önceden yapılmış ve bilinen bir şeyin tam olarak hatırlanmıyor ve unutulmuş olması da ifade edilirken -то‘lu kalıp kullanılır.

Ктó-то со мной об этом говорил. Birisi bu konuda benimle konuşmuştu.
Я чтó-то читáл об этом. Bu konuda bir şeyler okumuştum.

-НИБУДЬ EKİYLE YAPILAN BELGİSİZ ZAMİRLER

Hem konuşan hem de dinleyen tarafından tam olarak tarif edilmeyen ve bilinmeyen belgisiz şahıs, olay ve varlıklar söz konusu olduğundan -нибýдь‘lu kalıp kullanılır.
Пусть ктó-нибудь из них позвóнит мне ýтром. Onlardan birisi sabahleyin beni arasın.
Принеси мне чтó-нибудь на рабóту. İşime bir şeyler getir.
Купи мне чтó-нибудь на ýжин. Akşam yemeği olarak bana bir şeyler satın alıver.
Мóжно мне взять чью-нибудь сýмку? Herhangi birinin çantasını alabilir miyim?
Сосéд обещáл дать мне какóй-нибудь журнáл. Komşu bana herhangi bir dergi verme sözü verdi.
Я попросил какýю-нибудь газéту из киóска. Büfeden herhangi bir gazete istedim.
Я не знáю, принёс ли он чтó-нибудь. Onun bir şey getirip getirmeyeceğini bilmiyorum.

КОЕ- EKİYLE YAPILAN BELGİSİZ ZAMİRLER

Söz konusu olay, bilgi, şahıs ve varlık konuşan tarafından biliniyor ancak dinleyen tarafından bilinmiyor ise кое-‘li zamirler kullanılır.

Я хочý дать тебé кое-чтó. Ben sana bir şey vermek istiyorum.
Я ей кое-чтó купил. Ben ona bir şey satın aldım.
Я узнáл кое-какие вéсти. Ben bazı haberler öğrendim.
К нам кое-ктó пришёл. Bize bazı kimseler geldi.
На пóчте я встрéтил кое-когó из моих сосéдей. Postanede komşularımdan birilerine rastladım.
Я дóлжен кое с кéм поговорить. Ben birisiyle konuşmalıyım.

НЕКОТОРЫЙ VE НЕСКОЛЬКО BELGİSİZ ZAMİRLER

1. Нéкоторый zamiri:

Bir bütünün, bir grubun veya bir çokluğun bir kısmından bahsedilirken bu zamir kullanılır.

Нéкоторые туристы посетили музéй. Turistlerin bazıları müzeyi ziyaret ettiler.
Нéкоторые студéнты сдáли экзáмены. Öğrencilerin bazıları sınavlarını bitirdi.
Я ужé прочитáл нéкоторые стихи Пýшкина. Ben artık Puşkin’in şiirlerinin bazılarını okudum.

2. Нéсколько zamiri:

Bu zamir sayı bakımından belgisizliği gösterir. Bu zamirden sonra gelen sayılabilen isimler -İN HALİ çoğul olarak kullanılır. Kendisi de sıfatların çoğul formunda çekilir.

У меня нéсколько книг. Birkaç tane kitabım var.
Наш учитель знáет нéсколько инострáнных языкóв. Öğretmenimiz birkaç tane yabancı dil biliyor.
Учитель говорил о нéскольких студéнтах. Öğretmen birkaç kız öğrenci hakkında konuşuyordu.


ОТНОСИТЕЛЬНЫЕ МЕСТОИМЕНИЯ - İLGİ ZAMİRLERİ

İlgi Zamirleri bir cümlenin içindeki isim hakkında açıklama yapmak içim kurulan ikinci cümleciğin başında yer alan ve ilk cümledeki ismi belirten sözcüklerdir. Bu sözcükler кто? (kim?), что? (ne?), чей? (kimin?), какóй (hangi?) gibi genel Soru Zamirleridir. Bu zamirler ismin sayısına, cinsiyetine ve hallere göre değişirler.
Bunların dışında где? (nerede?) кудá? ve (nereye?) gibi soru sözcükleri ile de ilgi cümlecikler kurulur fakat bu durumda bu sözcükler isimin tekil ya da çoğul, erkek ya da dişi oluşuna göre değişmezler.

Как зовýт тогó человéка? O adamın isimi nedir?
Вы знáете? Siz biliyor musunuz?
Вы знáете, как зовýт тогó человéка? O adamın isimi ne olduğunu biliyor musunuz?

Кудá онá пошлá? O nereye gitti?
Вы видели? Siz gördünüz mü?
Вы видели, кудá онá пошлá? Onun nereye gittiğini gördünüz mü?

Когдá начинáется шкóла? Okul ne zaman başlıyor?
Они пóмнят? Onlar hatırlıyorlar mı?
Они пóмнят, когдá начинáется шкóла? Okulun ne zaman başladığını hatırlıyorlar mı?

Где он? O nerededir?
Онá не знáет. O bilmiyor.
Онá не знáет, где он. Onun nerede olduğunu bilmiyor.

Когó зовýт? Kimi çağırıyorlar?
Вы слышите? Siz duyuyor musunuz?
Вы слышите, когó зовýт? Kimi çağırıldığını duyuyor musunuz?

Кем он хóчет стать? O kim olmak istiyor?
Егó отéц не знáет. Onun babası bilmiyor.
Егó отéц не знáет, кем он хóчет стать. Babası onun kim olmak istediğini bilmiyor.

Что это? Bu nedir?
Учительница спросила. Öğretmen sordu.
Учительница спросила, что это. Öğretmen bunun ne olduğunu sordu.

О чём ты дýмаешь? Sen ne hakkında düşünüyorsun?
Мне интерéсно. Merak ediyorum.
Мне интерéсно, о чём ты дýмаешь. Senin ne düşündüğünü merak ediyorum.

Какýю рабóту ты выполняешь? Sen ne iş yapıyorsun?
Ты дóлжен сказáть. Sen söylemelisin.
Ты дóлжен сказáть, какýю рабóту ты выполняешь. Ne iş yaptığını söylemelisin.

Скóльких студéнтов нет? Kaç öğrenci yok?
Учитель спрáшивает. Öğretmen soruyor.
Учитель спрáшивает, скóльких студéнтов нет. Öğretmen kaç öğrencinin olmadığını soruyor.

УПОТРЕБЛЕНИЕ ОТНОСИТЕЛЬНОГО МЕСТОИМЕНИЯ “КОТОРЫЙ” -
“КОТОРЫЙ” İLGİ ZAMİRİNİN KULLANILMASI

Esas anlamlarının (hangi? nasıl?) olduğunu bildiğimiz bu sözcük İlgi Zamiri olarak, yukarıda belirtildiği gibi, bir cümledeki isim hakkında daha fazla açıklama yapmak için kurulan açıklama cümleciğinin başında yer aldığında ilk cümledeki ismi belirtirken verdiği anlam Türkçeye “ki o” şeklinde çevirebiliriz.
Bu sözcük işaretlediği isimin sayısına ve cinsine göre değişir. Ancak ismin kullanıldığı hale göre değişmez. Котóрый? İlgi Zamirinin hal çekimi kendi cümleciğinin içinde kullanılan hale bağlıdır.

Вот дéти. İşte şu çocuklardır.
Они гуляют в пáрке. Onlar parkta dolaşıyorlar.
они ® котóрые
Вот дéти, котóрые гуляют в пáрке. Parkta dolaşan çocuklar şunlardır.

Это наш сосéд. Bu bizim komşumuzdur.
Он рабóтает в библиотéке. O kütüphanede çalışıyor.
он ® котóрый
Это наш сосéд, котóрый рабóтает в библиотéке. Bu kütüphanede çalışan komşumuzdur.

Вы знáете жéнщину? Kadını tanıyor musunuz?
Онá смóтрит в окнó. O pencereden bakıyor.
онá ® котóрая
Вы знáете жéнщину, котóрая смóтрит в окнó. Pencereden bakan kadını tanıyor musunuz?

Я видел письмó. Mektubu gördüm.
Онó было на столé. O masada idi.
онó ® котóрое
Я видел письмó, котóрое было на столé. Masada olan mektubu gördüm.

Онá написáла мýжу. O kocasına (mektup) yazdı.
Он сейчáс в дерéвне. O şimdi köydedir.
он ® котóрый
Онá написáла мýжу, котóрый сейчáс в дерéвне. Şimdi köyde olan kocasına (mektup) yazdı.

Мы должны помóчь старýшке. İhtiyar kadına yardım etmeliyiz.
Онá перехóдит ýлицу. O yoldan geçiyor.
онá ® котóрая
Мы должны помóчь старýшке, котóрая перехóдит улицу. Yoldan geçen ihtiyar kadına yardım etmeliyiz.

Я поéду на каникулы с дрýгом. Tatile arkadaşımla gideceğim.
Он живёт в Измире. O İzmir’de oturuyor.
он ® котóрый
Я поéду на каникулы с дрýгом, котóрый живёт в Измире. Tatile İzmir’de oturan arkadaşımla gideceğim.

Я был в кинó. Sinemaya gittim.
Онó нахóдится на Таксиме. O Taksim’de bulunuyor.
онó ® котóрое
Я был в кинó, котóрое нахóдится на Таксиме. Taksim’de bulunan sinemaya gittim.

Онá бýдет жить в дóме. O bir evde yaşayacak.
Он бýдет пострóен чéрез два гóда. O (ev) iki yıl sonra inşa edilecek.
он ® котóрый
Онá бýдет жить в дóме, котóрый бýдет пострóен чéрез два гóда. O iki yıl sonra inşa edilecek bir evde yaşayacak.


И.п. Мне позвонил друг.
(Beni arkadaşım aradı.)
Р.п. Я не видел дрýга.
(Ben arkadaşımı görmedim.)
Д.п. Я позвонил дрýгу.
(Ben arkadaşımı aradım.) Он приéхал из Москвы.
(O Moskova’dan geldi.)
В.п. Я встрéтил дрýга.
(Ben arkadaşıma rastladım.)
Т.п. Я говорил с дрýгом.
(Ben arkadaşımla konuşuyordum.)
П.п. Я говорил о дрýге.
(Ben arkadaşım hakkında konuşuyordum.)

¯

И.п. Мне позвонил друг,
Р.п. Я не видел дрýга,
Д.п. Я позвонил дрýгу, котóрый приéхал из Москвы.
В.п. Я встрéтил дрýга,
Т.п. Я говорил с дрýгом,
П.п. Я говорил о дрýге,

Yukarıda örneklerini gördüğümüz котóрый İlgi Zamiri’nin kullanılma şekli YALIN HAL’dir. Bu hal dışında diğer 5 hale göre de котóрый zamiri değişebilir. Haller ile beraber kullanılan edatlar bu zamirle de kullanılmaktadır.

1. -İN HALİ’nde котóрый zamirinin kullanılması:

Это мой друг. Bu benim arkadaşım.
Егó нé было на вечеринке. O partide yoktu.
егó ® котóрого
Это мой друг, котóрого нé было на вечеринке. Bu partiye gelmeyen arkadaşımdır.

Моя сестрá живёт в Анкарé. Benim kız kardeşim Ankara’da oturuyor.
У неё трóе детéй. Onun üç çocuğu var.
у неё ® у котóрой
Моя сестрá, у котóрой трóе детéй, живёт в Анкарé. Üç çocuğu olan kız kardeşim Ankara’da oturuyor.

Нáши друзья ещё не приéхали. Bizim arkadaşlarımız henüz gelmediler.
Для них мы забронировали кóмнату. Onların adlarına oda ayırttık.
для них ® для котóрых
Нáши друзья, для котóрых мы забронировали кóмнату, ещё не приéхали. Adlarına oda ayırttığımız arkadaşlar henüz gelmediler.

2. -E HALİ’nde котóрый zamirinin kullanılması:

Где живýт твои друзья? Senin arkadaşların nerede oturuyorlar?
Ты пишешь им письмó. Onlara mektup yazıyorsun.
им ® котóрым
Где живýт твои друзья, котóрым ты пишешь письмó? Mektup yazdığın arkadaşların nerede oturuyorlar?

Дéвушка былá моéй учительницей. Genç kız benim öğretmenimdi.
Я подошёл к ней. Onun yanına geldim.
к ней ® к котóрой
Дéвушка, к котóрой я подошёл, былá моéй учительницей. Yanına geldiğim genç kız benim öğretmenimdi.

Я не знáю студéнта. Öğrenciyi tanımıyorum.
Я дал емý свой словáрь. Ona sözlüğümü verdim.
емý ® котóрому
Я не знáю студéнта, котóрому я дал свой словáрь. Sözlüğümü verdiğim öğrenciyi tanımıyorum.

3. -İ HALİ’nde котóрый zamirinin kullanılması:

Где пластинка? Plak nerededir?
Я купил её вчерá. Onu dün satın aldım.
её ® котóрую
Где пластинка, котóрую я купил вчерá? Dün satın aldığım plak nerededir?

Эти книги мне подарила мáма. Bu kitapları annem bana hediye etti.
Я их óчень люблю. Onları çok seviyorum.
их ® котóрые
Эти книги, котóрые я óчень люблю, мне подарила мáма. Bu çok sevdiğim kitapları annem bana hediye etti.

Окнó мáленькое. Pencere küçüktür.
Я закрыл егó. Onu kapadım.
егó ® котóрое
Окнó, котóрое я закрыл, мáленькое. Kapadığım pencere küçüktür.

4. İLE HALİ’nde котóрый zamirinin kullanılması:

Где рабóтает дéвушка? Kız nerede çalışıyor?
Ты с ней познакóмился на митинге. Sen onunla mitingde tanıştın.
с ней ® с котóрой
Где рабóтает дéвушка, с котóрой ты познакóмился на митинге? Mitingde tanıştığın kız nerede çalışıyor?

Как зовýт пáрня? Genç adamın adı nedir?
Ты с ним танцевáла? Sen onunla dans ettin.
с ним ® с котóрым
Как зовýт пáрня, с котóрым ты танцевáла? Dans ettiğin genç adamın adı nedir?

Перó сломáлось. Divit kırıldı.
Я им писáл. Onunla yazıyordum.
им ® котóрым
Перó, котóрым я писáл сломáлось. Yazdığım divit kırıldı.

5. -DE HALİ’nde котóрый zamirinin kullanılması:

Дом был óчень стáрый. Ev çok eski idi.
Он жил в нём в Лондоне. Londra’da iken orada yaşıyordu.
в нём ® в котóром
Дом, в котóром он жил в Лóндоне, был óчень стáрый. Londra’da iken yaşadığı ev çok eski idi.

Это та красивая молодáя студéнтка? Bu, o güzel genç kız öğrencidir?
О ней говорил профéссор. Profesör onun hakkında konuşuyordu.
о ней ® о котóрой
Это та красивая молодáя студéнтка, о котóрой говорил профéссор? Bu, o profesörün konuştuğu güzel genç kız öğrencidir?

Стýлья были бéлые. Sandalyeler beyaz idi.
Мы на них сидéли. Biz onların üzerinde oturuyorlar.
на них ® на котóрых
Стýлья, на котóрых мы сидéли, были бéлые. Bizim oturduğumuz sandalyeler beyaz idi.

использованы материалы фоно 

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

İzleyiciler

Blog Arşivi