СОЮЗЫ - BAĞLAÇLAR

Bağlaçlar, sözcükleri veya cümlecikleri bağlayan sözcüklerdir.


Онá открыла дверь и вошлá вовнутрь.
Дéти быстро побежáли, но не смогли догнáть автóбус.
Это дом или шкóла?
Шёл дождь, поэтому мы остáлись дóма.
Kapıyı açtı ve içeri girdi.
Çocuklar hızlı koştular fakat otobüse yetişemediler.
Bu bir ev midir yoksa bir okul mudur?
Yağmur yağıyordu, bu sebepten dolayı evde kaldık.


Bu cümlelerde görülen и, но, или, поэтому sözcükleri birer bağlaçtır. İki cümleciği birbirine bağlamaktadır.



Rusçada iki tür bağlaç vardır.

1. соединительные союзы - düzenleme bağlaçları
2. сопоставительные союзы - uyum bağlaçları

Düzenleme bağlaçları, cümledeki sözcükleri ve cümlecikleri bağlamaktadırlar. Uyum bağlaçları ise yalnız iki cümleciği bağlamada kullanılırlar.

СОЕДИНИТЕЛЬНЫЕ СОЮЗЫ - DÜZENLEME BAĞLAÇLARI

1. И (ve) bağlacı:

Rusçadaki tek harften oluşan и bağlacı Türkçede olduğu gibi kullanılır.

Это столы и стýлья. Bunlar masa ve sandalyedirler.
Мои мáма и пáпа - учителя. Benim annem ve babam öğretmendirler.
Идýт мужчина и жéнщина. Adam ve kadın gidiyorlar.
Крéсло нóвое и удóбное. Koltuk yeni ve rahattır.

И bağlacı eşit değerde cümlecikleri birleştirerek tek bir cümle halinde toplarlar.

Онá открыла окнó и выбросила корóбку. Pencereyi açtı ve kutuyu dışarı attı.
Мужчина принёс один лист бумáги и однý рýчку. Adam bir tabaka kağıt ve bir tükenmez kalem getirdi.
Мы съéли яблоки, грýши, банáны и виногрáд. Elmalar, armutlar, muzlar ve üzümler yedik.

И ile bağlanacak sözcükler arka arkaya birkaç tane ise sadece son sözcük önünde и kullanılır; diğerlerin önüne virgül konulur.

Когдá мы шли в отéль мы видели пáрки, мосты, пáмятники и большýю цéрковь. Otele giderken parklar, köprüler, anıtlar ve büyük bir kilise gördük.
Онá высóкая, стрóйная и красивая. O uzun boylu, ince ve güzeldir.

Emir cümlelerinde aşağıdaki gibi bir anlam verir.

Иди и принеси тарéлки! Gel ve tabakları getir!
Иди и помоги товáрищам. Git ve arkadaşlarına yardım et.
Прочти текст и объясни егó ученикáм. Parçayı oku ve onu öğrencilere açıkla.

2. Ни... ни... (ne...ne...) bağlacı:

Ни... ни... bağlacı olumsuzluğu vurgulamak için olumsuz cümlelerde kullanılır.
Ни... ни... ile kullanılan fiil olumsuz şeklide kullanılır.

Сегóдня я не получил ни письмá, ни газéты. Bugün ne mektup ne gazete aldım.
Мы ни хлéба, ни мяса не éли. Ne ekmek ne de et yedik.
Ни я ей письмó не послáла, ни она мне. Ben ona mektup göndermedim, o da bana göndermedi.

3. А (ise, de, da) bağlacı:

А bağlacı iki basit cümleyi birleştirir ve İSİMLER arasındaki çeşitli farklılıkları belirtir. А bağlacının önünde her zaman virgül vardır.

Дом большóй, а кóмната мáленькая. Ev büyüktür, oda ise küçüktür.
Мой брат в шкóле, а сестрá дóма. Erkek kardeşim okulda, kız kardeşim ise
(kız kardeşim de) evdedir.
Лóжка на столé, а вилка на стýле. Kaşık masanın üstündedir, çatal ise
sandalyenin üstündedir.
Книга моя, а рýчка твоя. Kitap benimdir, tükenmezkalem de
senindir.

А bağlacı не.., а... şeklinde kullanıldığında bir öznenin iki özellikten veya eylemden yalnız birine sahip olduğunu veya yaptığını göstermede kullanılır.

Нина не гуляет, а читáет. Nina gezmiyor, ama okuyor.
(Nina hep geziyor hem de okuyor
olamaz)
Он не врач, а учитель. O doktor değildir, ama öğretmendir.

4. Но (ama, fakat) bağlacı:

Но bağlacı karşıtlık gösteren bir bağlaçtır. İki cümlecikte söylenen şeye ikinci cümlecik uyumsuzluk gösteriyorsa ikisi arasında но kullanılır.

Он худóй, но сильный. Zayıftır ama kuvvetlidir.
Мы опоздáли, но мнóго рабóтали и закóнчили рабóту досрóчно. Geç geldik fakat çok çalıştık ve işi vaktinden önce bitirdik.
Он хорóший мáльчик, но он не занимáется урóками. İyi bir çocuktur fakat derslerine çalışmaz.
Чемодáн был тяжёлый, но я смог егó нести. Bavul ağırdı ama onu taşıyabildim.

Bu bağlaç а bağlaç ile karıştırılmamalı. Но bağlacı örneklerde de görüldüğü gibi ikinci cümlecik belirtilen şeye aykırı düşen ve beklenmeyen bir anlam taşımaktadır.

Я был Москвé, а он был в Киеве. Ben Moskova’da idim o ise Kiev’de idi.
(İki kişi arasındaki farkı gösteriyor.)
Её вóлосы не длинные, а корóткие. Onun saçı uzun değildir; kısadır.
(Onun saçı hem uzun hem de kısa
olamaz.)
Отéц не читáет, а смóтрит телевизор. Baba okumuyor. O televizyon seyrediyor. (Baba iki eylemi aynı zamanda yapıyor olamaz.)

Это стáрый автомобиль, но óчень дорогóй. Eski bir otomobildir ama çok pahalıdır.
Всё óчень хорошó, но я не счáстлив. Her şey çok iyi fakat ben mutlu olamıyorum.

5. Или (yoksa, ya da, veya) bağlacı:

Или bağlacı bir seçme veya tahmin belirtir.

Ты идёшь в кинó или в теáтр? Sen sinemaya mı yoksa tiyatroya mı
gidiyorsun?
Вы придёте или они? Siz mi geleceksiniz yoksa onlar mı?

Ты дóлжен одéть свитер или кóфту. Bir süveter veya hırka giymelisin.
Мы кýпим один ковёр или нéсколько сувениров. Bir halı alacağız veya birkaç hatıra eşyası.
Онá мóжет выбрать однý книгу или открытку. Bir kitap ya da bir kartpostal seçebilir.
На зáвтрак они пьют чай или кóфе. Kahvaltıda çay veya kahve içerler.

Или... или şeklinde “ya... ya “ anlamına gelir.

Или ты сдéлаешь или он! Ya sen yapacaksın ya o!
В воскресéнье или я пойдý к дрýгу или он ко мне придёт. Pazar günü ya ben arkadaşıma gideceğim ya o bana gelecek.

6. Поэтому (bu yüzden) bağlacı:
Погóда холóдная, поэтому ты должнá одéть жакéт. Hava soğuk, bu yüzden ceketini giymelisin.
Мы опоздáли, поэтому мы здесь подождём. Geç kaldık, bu yüzden burada bekleyeceğiz.
Вáза разбилась, поэтому мы купили нóвую. Vazo kırıldı, bu yüzden yenisini aldık.
Дирéктора там нé было, поэтому мы вернýлись наáад. Müdür orada değildi, bu yüzden geri döndük.

7. Знáчит (demek ki) bağlacı:

Если не он сдéлал, знáчит ты сдéлал. Eğer o yapmadıysa, demek ki sen yaptın.
Егó машины нет, знáчит он уéхал. Arabası yok, demek ki gitmiş.
Если онá не хóчет писáть, знáчит ты дóлжен написáть. O yazmak istemiyorsa, demek ki sen yazmalısın.



СОПОСТАВИТЕЛЬНЫЕ СОЮЗЫ - UYUM BAĞLAÇLARI

Uyum Bağlaçları, zarf cümlecikleri ve isim cümleciklerinin meydana getirilmesinde kullanılan ve bu cümlecikleri diğer ana cümleye bağlayan sözcüklerdir.

1. Açıklama Bağlaçları:

(a) что

İsim cümlecikleri yapımında en çok kullanılan sözcük что‘tur. Aşağıdaki örneklerde что ile başlayan bölüm bir isim cümleciğidir. Bu cümlecik что bağlacı ile önündeki ana cümleye bağlamaktadır.

Мы знáем, что он хорóший пóвар. Onun iyi bir aşçı olduğunu biliyoruz.
(Biz biliyoruz ki o iyi bir aşçıdır.)

Bu tip isim cümleciklerini daha iyi anlamak için ana cümleden ayrı olarak görmek istersek,
что он учитель ki o bir öğretmendir
(onun bir öğretmen olduğunu)
что дом сгорéл evin yandığını
что алкогóль врéден alkolün zararlı olduğunu
что пáпа добьётся успéха babasının başarılı olacağını

Мы знáли, что он учитель. Onun bir öğretmen olduğunu
bilmiyorduk.
Мы узнáли, что егó дом сгорéл. Biz evinin yandığını öğrendik.
Я прочёл, что алкогóль врéден. Alkolün zararlı olduğundan okudum.
Я вéрю, что мой папа добьётся успéха. Babamın başarılı olacağına inanıyorum.

(b) чтóбы

Birinin bir şey yapmasını istediğini belirtirken kullanılır. İstek, rica, emir ve söyleniş ifade eden fiiller ile kullanılmaktadır.

хотéть/захотéть istemek
просить/попросить rica etmek
желáть/пожелáть dilemek
говорить/сказáть söylemek
писáть/написáть yazmak
прикáзывать/приказáть emir vermek

Ивáн хóчет, чтóбы Сергéй пришёл. İvan, Sergey’in gelmesini istiyor.
(İvan istiyor ki Sergey gelsin.)

Yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi ikinci cümlecikteki fiil GEÇMİŞ ZAMAN’da kullanılır.

Я скажý емý, чтóбы он принёс мою книгу. Ona kitabımı getirmesini söyleyeceğim.
Он написáл мне, чтóбы я привёз егó вéщи. O benim eşyalarını getirmemi istedi (yazdı).
Мы написáли нáшему брáту, чтóбы он встрéтил нас на вокзáле. Kardeşimize bizi garda karşılasın diye yazdık.

2. Amaç Bağlaçları:

чтóбы (чтоб) ... diye; -mak için, -mek için
для тогó чтóбы ... diye; -mak için, -mek için

İki cümleciğin öznesinin aynı olduğunda ikinci cümlecikte kullanılan fiil MASTAR şeklindedir.

Мы сéли на край окнá, чтóбы посмотрéть на красивый вид. Güzel manzarayı seyredelim diye pencere kenarına oturduk.
Я пришёл сюдá, чтóбы увидеть её. Onu göreyim diye buraya geldim.
Онá мнóго рабóтает, чтóбы сдать экзáмен. Sınavdan geçmek için çok çalışıyor.
Он идёт в магазин, для тогó чтóбы всё купить на зáвтра. Yarın için her şey almak için mağazaya gidiyor.

İki cümleciğin özneleri farklı ise ikinci cümlecikte kullanılan fiil ÇEŞMİŞ ZAMAN’da kullanılmaktadır.

Я пришёл к дрýгу, чтóбы рассказáть об экскýрсии. Arkadaşıma gezimi anlatmak için geldim.
Я пришёл к дрýгу, чтóбы он рассказáл об экскýрсии. Arkadaşıma gezisini anlatsın diye geldim.

Я далá емý дéнег, чтóбы он смог поéхать в Стамбýл. İstanbul’a gidebilsin diye ona para verdim.
Я ужé не знáю, что сдéлать, для тогó чтóбы онá наконéц отвéтила на моё письмó. Benim mektubuma cevap versin diye ne yapmam gerektiğini bilemiyorum.

3. Sebep Bağlaçları:

потомý что -dıği için; çünkü
так как -diği için; çünkü
ибо -diği için; çünkü
оттóго что -den dolayı
из-за тогó что -dıği için, -diğinden
в силу тогó что -dıği için
ввидý тогó что -diği taktirde
вслéдствие тогó что -dıği için

Son üç bağlaç genel olarak resmi dilde kullanılmaktadır.

Я не пошёл в шкóлу, потомý что я был бóлен. Ben okulda gitmedim çünkü hastaydım.
Так как я опоздáл, я не пошлá в кинó. Geç kaldığım için sinemaya gitmedim.
Оттогó что я не рабóтал, я не смог сдать экзáмен. Çalışmadığın için sınavdan geçemedin.
Ввидý тогó что вы не готóвы, мы перенóсим собрáние на другóй срок. Hazır bulunmadığınız taktirde toplantıyı tehir ederiz.

4. Şart Bağlaçları:

éсли eğer
éсли...то... eğer... o zaman
éсли бы eğer ...-saydı, keşke
раз mademki
Если я получý лéтом óтпуск, поéду в дерéвню. Yazın izin alırsam köye gideceğim.
Если я получý лéтом óтпуск, то поéду в дерéвню. Yazın izin alırsam köye gideceğim.
Если бы лéтом я получил óтпуск, я бы поéхал в дерéвню. Yazın izin alsaydım köye gidecektim.
Раз ты не дéржишь слóва, я сдéлаю это сам. Mademki sözünü tutmuyorsun bunu kendim yapacağım.

5. Zaman Bağlaçları:

когдá -diği zamanda, -diğinde
как тóлько -r...-mez
лишь тóлько -r...-mez
в то врéмя как -iken; -diği halde
покá -iken
покá... не... -ana kadar, -ene kadar, -ana dek, -ene
dek

Когдá он пришёл, меня нé было. O geldiğinde ben yoktum.
Как тóлько приéдешь домóй, позвони мне. Eve varır varmaz telefon et.
Лишь тóлько онá меня увидела, онá побежáла. Beni görür görmez koşmaya başladı.
В то врéмя как я рабóтала, ты гулял по ýлицам. Ben çalışırken sen sokaklarda geziyordun.
Покá мы там ждáли, какáя-то зелёная машина подъéхала к нам. Biz orada bekliyorken yanımıza yeşil bir araba geldi.
Покá шёл дождь, мы стояли под дéревом. Yağmur yağarken ağacın altında. dikiliyorduk.
Мы стояли под дéревом, покá не остановился дождь. Yağmur geçene kadar ağacın altında durduk.

6. Sonuç Bağlaçları:

так что bu yüzden
вслéдствие чегó bu yüzden; bu sebepten dolayı

Моя мáма больнá, так что я не смогу пойти на вечеринку. Annem hasta bu yüzden partiye gidemeyeceğim.

Материáл не был привезён, вслéдствие чегó мы не смогли закóнчить нáшу рабóту.
Malzeme getirilmedi bu sebepten dolayı biz işimizi bitiremedik.

7. Karşılaştırma Bağlaçları:

как gibi
как бýдто -miş; sanki
бýдто -miş; sanki
бýдто бы -miş gibi; sanki
тóчно, слóвно -miş gibi; sanki

Мы приберём дом, как вы желáете. Evi arzu ettiğiniz şekilde temizleyecek.
Дéлай, как я сказáла! Söylediğim gibi yap!
Человéк закричáл на детéй, как бýдто он их отéц. Adam çocuklara sanki onların babası imiş gibi bağırdı.
Жéнщина выглядела так, слóвно онá всё знает. Kadın her şeyi biliyormuş gibi davranıyordu.

8. Kabul Ediş Bağlaçları:

хотя -diği halde
несмотря на то что -diği halde, -a rağmen
как (бы) ни her ne kadar... da
чтóбы ни her ne
дáже éсли da olsa

Он принял дéньги, хотя это было мáло за егó рабóту. Onun işi için az olduğu halde parayı kabul etti.
Несмотря на то что погóда былá холóдной мы не одéли нáших пиджакóв. Hava serin olduğu halde ceketlerimizi giymedik.
Как ни умны они, они сдéлали глýпые ошибки. Her ne kadar akıllıysalar da aptalca hatalar yaptılar.
Как бы ни были сложны задáчи, он мóжет их решить. Her ne kadar zor da olsalar problemleri çözebilir.
Чтóбы они ни сказáли вы должны сдéлать. Her ne deseler yapmalısınız.
Дáже éсли они вáши враги, вы должны им помóчь. Düşmanınız da olsalar onlara yardım etmelisiniz.